Data Science

Data Science

ข่าวและบทความที่เกี่ยวข้อง

All Data Science

PostType Filter En

บทความ

Chunking: ตัวช่วยสำคัญในการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่ใน Python DataFrame 
เคยหรือไม่ที่คุณต้องเผชิญกับไฟล์ข้อมูลขนาดใหญ่จนโปรแกรมค้าง หรือหน่วยความจำ (RAM) ของเครื่องคอมพิวเตอร์ทำงานเกินขีดจำกัดจนไม่สามารถเปิดไฟล์เพื่ออ่านหรือประมวลผลได้ ปัญหานี้มักเกิดขึ้นบ่อยครั้งเมื่อต้องจัดการกับข้อมูลที่มีปริมาณมหาศาล โดยเฉพาะข้อมูลที่มีโครงสร้างซับซ้อน เช่น ไฟล์ CSV ขนาดใหญ่ ไฟล์บันทึก (Log files) ที่มีข้อมูลจำนวนมาก หรือแม้แต่ข้อมูลจากแหล่งข้อมูล Streaming ที่ไหลเข้ามาอย่างต่อเนื่อง การพยายามโหลดข้อมูลทั้งหมดเข้าสู่หน่วยความจำพร้อมกัน ไม่เพียงแต่จะทำให้เกิดปัญหาด้านทรัพยากรเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพการทำงานของโปรแกรมโดยรวมอีกด้วย แล้วเราจะสามารถจัดการและประมวลผลข้อมูลขนาดใหญ่เหล่านี้ได้อย่างไรกัน  วันนี้ เราจะมาทำความรู้จักกับเทคนิคสำคัญที่ช่วยให้การจัดการข้อมูลขนาดใหญ่ ให้เป็นเรื่องที่ง่ายและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น นั่นก็คือ “Chunking”   Chunking คืออะไร?  Chunking คือเทคนิคการแบ่งข้อมูลที่มีขนาดใหญ่ออกเป็นชิ้นส่วนย่อย ๆ ที่มีขนาดเล็กลง (หรือ “chunks”) เพื่อให้คอมพิวเตอร์สามารถประมวลผลข้อมูลทีละส่วน โดยไม่ต้องโหลดข้อมูลทั้งหมดลงในหน่วยความจำพร้อมกัน ซึ่งจะช่วยหลีกเลี่ยงปัญหา Memory Error ที่เกิดจากการใช้หน่วยความจำที่มากเกินไป   ทำไมต้องใช้ Chunking?  การนำเทคนิค Chunking มาใช้ มีข้อดีสำหรับการทำงานกับ Big Data โดยตรง เช่น   Chunking กับการจัดการ DataFrame ขนาดใหญ่ใน Python  ในบริบทของการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยภาษา Python นั้น DataFrame จากไลบราลี่ Pandas เป็นโครงสร้างข้อมูลแบบตารางสองมิติที่ใช้งานกันอย่างแพร่หลาย โดยมีแถว (Rows) แทนข้อมูลแต่ละรายการ และ คอลัมน์ (Columns) แทนคุณลักษณะหรือตัวแปรต่าง ๆ อย่างไรก็ตามไฟล์ข้อมูลที่บรรจุ DataFrame ที่มีจำนวนแถวและคอลัมน์มหาศาลนั้น การพยายามอ่านข้อมูลโดยใช้คำสั่งอ่านไฟล์มาตรฐาน เช่น pd.read_csv() อาจไม่สามารถทำได้ เนื่องจากปัญหา MemoryError ที่กล่าวไว้ข้างต้น ดังนั้นบทความนี้ จะแนะนำขั้นตอนการจัดการกับ DataFrame ขนาดใหญ่โดยใช้ Chunking ซึ่งประกอบด้วย 3 ขั้นตอนหลัก ดังนี้  ขั้นตอนที่ 1 มุ่งเน้นกับข้อมูลที่ตรงประเด็น (Focus on relevant data)   ก่อนจะเริ่มแบ่งข้อมูลเป็น chunks การลดปริมาณข้อมูลที่ต้องโหลดในแต่ละส่วนย่อยตั้งแต่ต้น จะช่วยลดภาระการประมวลผลลงได้อย่างมาก ขั้นตอนนี้จึงมีความสำคัญไม่แพ้การทำ Chunking เริ่มต้นจากการพิจารณาว่ามีคอลัมน์ใดที่ต้องการนำไปประมวลผลบ้าง และมีเงื่อนไขอื่นใดอีกหรือไม่ที่จะสามารถกรองข้อมูลเฉพาะส่วนที่เกี่ยวข้องได้ เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ตรงประเด็นที่สุด ในกรณีที่เราไม่ใช่เจ้าของข้อมูลโดยตรง การขอพจนานุกรมข้อมูล (Data Dictionary) จากเจ้าของข้อมูลจะช่วยให้เข้าใจความหมายของแต่ละคอลัมน์และเลือกคอลัมน์ที่จำเป็นได้อย่างถูกต้อง  ตัวอย่าง: สมมติเราใช้ไฟล์ชุดข้อมูลรถยนต์มือสอง (autos.csv จาก Kaggle Used Cars Dataset) และมีโจทย์ที่ต้องการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างราคารถกับคุณลักษณะบางอย่างของรถยนต์มือสอง แทนที่จะโหลดคอลัมน์ทั้งหมดที่มี เราควรกำหนดตัวแปรเพื่อเลือกเฉพาะคอลัมน์ที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์ตั้งแต่ขั้นตอนการอ่านไฟล์ โดยใช้พารามิเตอร์ usecols ร่วมกับคำสั่งอ่านไฟล์ของ Pandas เช่น   pd.read_csv(‘autos.csv', usecols= [‘price', ‘vehicleTypes', ‘brand', …])  นอกจากนี้ หากมีเงื่อนไขสำหรับกรองข้อมูลเบื้องต้น เช่น ต้องการเฉพาะรถยนต์ที่เสนอขาย (Angebot) เท่านั้น ในคอลัมน์ประเภทข้อเสนอ (offerType) ก็ควรกำหนดเงื่อนไขการกรองนี้ไว้ด้วย ดังภาพตัวอย่างโค้ด  อย่างไรก็ตาม การกรองข้อมูลแถวในแนวยาว (เช่น df_sale = df[df[‘offerType'] == ‘Angebot']) จะทำได้ก็ต่อเมื่อ DataFrame ที่เลือกคอลัมน์แล้วมีขนาดพอดีกับหน่วยความจำ หาก DataFrame นั้นมีขนาดใหญ่มากจนเกินหน่วยความจำ ก็มีความจำเป็นจะต้องทำการ Chunking เสียก่อน   ขั้นตอนที่ 2 โหลดข้อมูลทีละส่วน (Load Data in Chunks)  ขั้นตอนนี้เป็นหัวใจของการทำ Chunking  สำหรับไฟล์ข้อมูลขนาดใหญ่ที่ไม่สามารถโหลดเข้าหน่วยความจำทั้งหมดได้ เราจะใช้พารามิเตอร์ chunksize ในฟังก์ชันอ่านไฟล์ของ Pandas โดยระบุขนาดของ chunk ที่ต้องการ เมื่อมีการประมวลผล Pandas จะไม่ส่งคืน DataFrame ทั้งก้อนให้ทันที แต่จะส่งคืนวัตถุที่เรียกว่า Iterator ซึ่งเราสามารถวนลูปเพื่อดึงข้อมูลมาประมวลผลได้ทีละส่วน (ทีละ chunk) ตามขนาดที่ได้กำหนดไว้  จากตัวอย่างโค้ดในภาพ 1 หากไฟล์ข้อมูล มี DataFrame ขนาดใหญ่ที่ไม่สามารถกรองข้อมูลรายแถวออกมาได้ทันที เราจำเป็นจะต้องใช้พารามิเตอร์เพื่อกำหนดขนาด chunksize ร่วมกับการอ่านไฟล์ด้วย Pandas ดังนี้  df = pd.read_csv(‘autos.csv', chunksize = 50000)  เมื่อมีการกำหนด chunksize=50000 คำสั่งอ่านไฟล์จะส่งคืน Iterator ซึ่งเราต้องทำการวนลูป เพื่ออ่านและประมวลผลข้อมูลทีละส่วน เช่น กระบวนการกรองข้อมูลรายแถว chunk_filtered = chunk[chunk[‘offerType'] == ‘Angebot'] โดยแต่ละส่วนจะมีข้อมูลไม่เกิน 50,000 แถว และส่งคืนกลับมาในรูปแบบ DataFrame ขนาดเล็กหนึ่งก้อน การประมวลผลจะดำเนินการไปเรื่อย ๆ จนกระทั่งอ่านข้อมูลจากไฟล์ได้ครบทุกส่วน เมื่อการประมวลผลแต่ละส่วนเสร็จสิ้น เราจะได้ DataFrame ขนาดเล็กหลาย ๆ ก้อนที่ถูกกรองเป็นที่เรียบร้อย   ขั้นตอนที่ 3 บันทึกข้อมูลที่แก้ไขแล้วลงในไฟล์ใหม่ (Save modified data to new file)  หลังจากที่เราได้ทำการโหลดและประมวลผลข้อมูลขนาดใหญ่ทีละส่วนตามขั้นตอนที่ 2 แล้ว ขั้นตอนสุดท้ายที่สำคัญคือการรวม DataFrame ขนาดเล็กเหล่านี้เข้าด้วยกันโดยการใช้คำสั่ง pd.concat() เพื่อสร้าง DataFrame ขนาดใหญ่ที่สมบูรณ์ซึ่งมีเฉพาะข้อมูลที่เราต้องการ เช่น  df_sale = pd.concat(filtered_chunks)  และบันทึกข้อมูลนี้ลงในไฟล์ใหม่ เพื่อให้สามารถนำไปใช้งานต่อในขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลขั้นสูงได้โดยไม่ต้องโหลดข้อมูลดิบขนาดใหญ่อีกต่อไป  เทคนิค Chunking ใน Python Pandas ที่นำเสนอในบทความนี้ ถือเป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพอย่างยิ่งในการจัดการกับ DataFrame ขนาดใหญ่เกินหน่วยความจำ ด้วยสามขั้นตอนสำคัญ เราสามารถเอาชนะข้อจำกัดนี้ ทำให้การทำงานกับชุดข้อมูลขนาดมหึมาเป็นไปได้อย่างราบรื่น เป็นระบบ และพร้อมสำหรับการวิเคราะห์ Big Data โดยนักวิทยาศาสตร์ข้อมูลและวิศวกรข้อมูลสามารถประยุกต์ใช้ได้โดยไม่ต้องกังวลกับปัญหา MemoryError อีกต่อไป  แหล่งข้อมูลอ้างอิง 
16 May 2025

บทความ

BDI หนุนผู้เชี่ยวชาญ Big Data & AI ร่วมบูรณาการข้อมูลข้าว สร้างฐานข้อมูลที่น่าเชื่อถืออย่างเป็นระบบ สนับสนุนการตัดสินใจเชิงนโยบาย ยกระดับชาวนาไทยแข่งขันในเวทีสากล
ร่วมประชุมหารือโครงการ “พัฒนาระบบฐานข้อมูลเพื่อสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาภาคเกษตรของไทย” โดยมี ดร.สุเมธ ตันติเวชกุล ประธานกรรมการมูลนิธิข้าวไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เป็นประธานการประชุม
10 April 2025

บทความ

Data Analytics คืออะไร ? และมีอะไรบ้าง ? ทำไมทุกองค์กรถึงให้ความสำคัญ
“Data is the new oil” เป็นประโยคที่ ไคลฟ์ ฮัมบี (Clive Humby) นักคณิตศาสตร์ชาวอังกฤษพูดไว้เมื่อปี 2006 เปรียบเปรยว่าข้อมูลเป็นเหมือนทรัพยากรที่มีค่าไม่ต่างจากน้ำมัน ถือเป็นคำกล่าวที่แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของข้อมูลในยุคนี้ได้เป็นอย่างดี เพราะปัจจุบันข้อมูลได้กลายมาเป็นเครื่องมือสำคัญในการแข่งขันของโลกธุรกิจยุคใหม่ แต่การมีข้อมูลจำนวนมากแล้วไม่สามารถนำมาใช้งานได้ ก็เหมือนมีแค่น้ำมันดิบ หากไม่ได้ผ่านกระบวนการกลั่นก็ไม่มีประโยชน์ ดังนั้นการวิเคราะห์ข้อมูล หรือ Data Analytics จึงเปรียบเสมือนกระบวนการกลั่นที่เปลี่ยนข้อมูลดิบให้เป็นพลังงานขับเคลื่อนธุรกิจ เป็นขั้นตอนสำคัญที่ทำให้เราสามารถนำข้อมูลมาใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ แล้ว Data Analytics คืออะไร ? Data Analytics คือ กระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น AI (Artificial Intelligence), Machine Learning และเครื่องมือ Data Analytics มาใช้วิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาข้อสรุปของข้อมูลนั้น ๆ ถือเป็นการนำข้อมูลที่ได้มา เข้าสู่กระบวนการแสดงค่า หาความหมาย และสรุปผลที่ได้จากข้อมูลนั้น ๆ  ช่วยให้มองเห็นแนวโน้ม โอกาส และความเสี่ยงต่าง ๆ ทำให้สามารถตัดสินใจบนพื้นฐานของข้อมูลจริงแทนการใช้สัญชาตญาณ หรือประสบการณ์เพียงอย่างเดียว ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการคาดการณ์อนาคต หาแนวโน้มความน่าจะเป็น แนวโน้มคำตอบ หรือจุดที่ต้องแก้ไข ที่จะสามารถช่วยเสริมศักยภาพทางธุรกิจได้  รูปแบบการทำ Data Analytics  การทำ Data Analytics สามารถแบ่งออกได้เป็น 4 ประเภทหลัก ๆ ตามลักษณะและวัตถุประสงค์ ดังนี้ ตัวอย่างเครื่องมือในการทำ Data Analytics (Data Analytics Tools) ความสำคัญของ Data Analytics ในธุรกิจ Data Analytics ยังเป็นส่วนสำคัญของการขับเคลื่อน Digital Transformation ในองค์กร เนื่องจากข้อมูลเชิงลึกที่ได้ จะช่วยให้ธุรกิจค้นพบไอเดียหรือโอกาสใหม่ ๆ ในการเพิ่มรายได้ ลดต้นทุน หรือสร้างนวัตกรรม ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้องค์กรสามารถปรับตัวและเติบโตได้อย่างรวดเร็วในโลกดิจิทัลที่มีการแข่งขันสูง หลายองค์กรตระหนักถึงความสำคัญของการใช้ Data Analytics เพื่อปรับปรุงกระบวนการทำงาน ลองมาดูตัวอย่างของการนำ Data Analytics ไปใช้งานในธุรกิจด้านต่าง ๆ กัน องค์กรสามารถใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อทำความเข้าใจพฤติกรรมของลูกค้า ทำให้สามารถสร้างแคมเปญการตลาดที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น รวมถึงการทำ Personalization ที่สามารถนำเสนอสินค้าหรือบริการที่ตรงกับความต้องการของลูกค้ามากที่สุด ตัวอย่างเช่น Netflix แพลตฟอร์มสตรีมมิ่งคอนเทนต์ระดับโลก ได้มีการนำ Data Analytics มาใช้ประโยชน์ในการรวบรวมพฤติกรรมการใช้งานของสมาชิก ด้วยเทคโนโลยี AI ทั้งอุปกรณ์ที่ใช้ในการรับชม ประวัติการดู คำค้นหา หรือผู้คนชอบดูภาพยนตร์และคอนเทนต์แนวไหนมากที่สุด จากนั้นนำมาวิเคราะห์พฤติกรรมของสมาชิกแต่ละคน เพื่อนำข้อมูลเหล่านี้มาใช้ในการแนะนำภาพยนตร์ หรือคอนเทนต์ ที่สมาขิกสนใจจะดูได้ตรงตามความต้องการ การวิเคราะห์ข้อมูลสามารถช่วยให้บริษัทคาดการณ์ความต้องการของสินค้าและบริหารจัดการสินค้าคงคลังได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ลดปัญหาสินค้ามากเกินหรือน้อยเกินไป และช่วยลดต้นทุนทางธุรกิจ ตัวอย่างเช่น Amazon แพลตฟอร์มขายสินค้าออนไลน์ชื่อดัง ที่โดดเด่นในการใช้ Data Analytics โดยมีการใช้ Machine Learning และ Artificial Intelligence เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลการสั่งซื้อและคาดการณ์แนวโน้ม ทำให้การจัดการสินค้าคงคลังมีความรวดเร็วและแม่นยำ การใช้ Data Analytics มาช่วยในการประเมินและจัดการความเสี่ยงในด้านต่าง ๆ จะช่วยให้ธุรกิจสามารถตรวจจับความผิดปกติและป้องกันการฉ้อโกงได้อย่างรวดเร็วจากสัญญาณความผิดปกติจากข้อมูล  ทำให้สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างทันท่วงที ตัวอย่างเช่น บริษัทประกันภัยชั้นนำอย่าง AON ใช้ Data Analytics ในการบริหารจัดการและควบคุมความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับการประกัน ซึ่งข้อมูลที่รวบรวมมาจากพฤติกรรมลูกค้าช่วยให้พวกเขาสามารถวางแผนและจัดการความเสี่ยงได้อย่างมีประสิทธิภาพ การใช้ Data Analytics ในการวิเคราะห์ข้อมูลพนักงานสามารถช่วยให้ผู้บริหารตัดสินใจในเรื่องการจ้างงาน การเลื่อนตำแหน่ง การฝึกอบรม และการระบุปัญหาที่เกิดขึ้นในองค์กรก่อนที่จะกลายเป็นปัญหาใหญ่  ตัวอย่างเช่น บริษัท Google มีการใช้ HR Analytics เพื่อทำความเข้าใจและปรับปรุงกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับพนักงานทั้งหมด ตั้งแต่การจ้างงานจนถึงการเพิ่มคุณภาพชีวิตที่ทำงานด้วยการสำรวจและการวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อรวบรวมความคิดเห็นและข้อมูลจากพนักงาน ในการปรับปรุงกระบวนการต่าง ๆ ให้เหมาะสมกับวัฒนธรรมองค์กรและสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้น การนำ Data Analytics มาใช้ในการวิเคราะห์กระบวนการทำงานหรือขั้นตอนการผลิต จะช่วยให้สามารถค้นพบจุดที่เป็นคอขวด และเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานได้อย่างเป็นรูปธรรม ตัวอย่างเช่น Grab แพลตฟอร์มที่อำนวยความสะดวกให้แก่ผู้ใช้งานผ่านทางแอปพลิเคชันบนมือถือ ทั้งบริการเรียกรถรับส่ง บริการส่งพัสดุ และบริการรับส่งอาหาร มีการใช้ AI วิเคราะห์ข้อมูลการสั่งอาหารของลูกค้า โดยแนะนำร้านอาหารที่ชอบ ร้านอาหารที่มีโปรโมชั่นน่าสนใจ หรือร้านอาหารใกล้บ้าน และประมวลผลสำหรับผู้ให้บริการ Grab เพื่อให้บริการได้สะดวกมากยิ่งขึ้น การวิเคราะห์ข้อมูลลูกค้าจากหลายช่องทาง ทั้งข้อมูลการซื้อ พฤติกรรมการใช้งาน Social Media ทำให้เข้าใจความต้องการ ความชอบและ Pain Points ของลูกค้าได้ลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น ส่งผลให้สามารถพัฒนาสินค้าและบริการให้ตรงใจลูกค้ามากขึ้นด้วย ตัวอย่างเช่น McDonald’s แบรนด์อาหารฟาสต์ฟู้ดที่มีจำนวนสาขาทั่วทุกมุมโลก ก็มีการทำ Data Analytics ในการเก็บข้อมูล เช่น รายการสั่งซื้อ เมนูที่ลูกค้าชอบ และการคอมเมนต์ตามแพลตฟอร์ม Social Media ต่าง ๆ นอกจากนี้ ยังใช้ AI ในการวิเคราะห์ข้อมูลกลุ่มเป้าหมาย เช่น ที่ตั้งของร้านมีผลต่อการเข้าใช้บริการของลูกค้าหรือไม่ ชุดเซตเมนูอย่าง Happy Meal เหมาะกับลูกค้าประเภทไหนบ้าง หรือเทรนด์การตลาดที่กำลังเป็นกระแส เพื่อทำการตลาดและนำเสนอเมนูที่ลูกค้าชอบ ที่ตอบโจทย์ความต้องการของลูกค้าให้ได้มากที่สุด จากตัวอย่างที่กล่าวมา จะเห็นได้ว่า Data Analytics มีบทบาทสำคัญต่อความสำเร็จของธุรกิจในยุคดิจิทัล องค์กรที่นำเทคโนโลยีมาวิเคราะห์ข้อมูล จะสามารถใช้ข้อมูลเชิงลึกเพื่อแก้ปัญหา วางแผนกลยุทธ์ และตัดสินใจได้อย่างแม่นยำ ธุรกิจที่ให้ความสำคัญกับ Data Analytics จะได้เปรียบในการแข่งขัน เพราะสามารถเข้าใจพฤติกรรมผู้บริโภค คาดการณ์แนวโน้ม และปรับตัวได้รวดเร็ว นอกจากนี้ การเก็บข้อมูลสถิติในกระบวนการทำงานยังช่วยให้ค้นพบวิธีการแก้ปัญหาใหม่ ๆ และเพิ่มประสิทธิภาพในทุกด้าน นี่คือเหตุผลว่าทำไม Data Analytics จึงเป็นกุญแจสู่ความสำเร็จขององค์กรชั้นนำในยุคนี้ แหล่งอ้างอิง
19 March 2025

บทความ

Pandas vs. PySpark เลือกเครื่องมือที่ใช่ให้เหมาะกับงานข้อมูลของคุณ?
Pandas และ PySpark เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับการจัดการและวิเคราะห์ข้อมูลใน Python โดย Pandas เป็นไลบรารียอดนิยมที่ใช้สำหรับการทำงานกับชุดข้อมูลขนาดเล็ก ถึงขนาดกลาง ในหน่วยความจำบนเครื่องเดียว (single-node) ซึ่งมีฟังก์ชันหลากหลายสำหรับการจัดการและวิเคราะห์ข้อมูล ในทางตรงกันข้าม PySpark ซึ่งสร้างขึ้นบน Apache Spark ได้รับการออกแบบมาเพื่อการประมวลผลแบบกระจาย (distributed computing) ทำให้สามารถประมวลผลชุดข้อมูลขนาดใหญ่ได้บนหลายเครื่องใน cluster เดียว Pandas คืออะไร Pandas เป็นหนึ่งใน library แบบ open-source ที่ถูกใช้งานมากที่สุดใน Python สำหรับข้อมูลที่มีโครงสร้างแบบตารางเพื่อการวิเคราะห์ข้อมูลได้หลากหลาย เช่น การกรองข้อมูล การรวมข้อมูล การแปลงข้อมูล รวมถึงการทำความสะอาดและเตรียมข้อมูล จนไปถึงการทำ Machine Learning และอื่น ๆ อีกมากมาย โดยสามารถอ่านไฟล์ได้ในหลายรูปแบบ เช่น CSV, JSON, SQL และรูปแบบอื่นๆ จากนั้นจะสร้างข้อมูลในรูปแบบ DataFrame ซึ่งเป็นวัตถุที่มีโครงสร้างประกอบด้วยแถวและคอลัมน์ (คล้ายกับตาราง SQL) ตัวอย่างการใช้งาน Pandas DataFrame เริ่มต้นใช้งาน Pandas library โดยการ import library และสร้าง DataFrame ด้วยฟังก์ชัน pd.DataFrame โดยได้ผลลัพธ์ออกมาเป็นตารางที่มี index เริ่มที่ index 0 ตัวอย่าง Pandas Transformations ฟังก์ชันต่าง ๆ ในกระบวนการแปลงของ Pandas DataFrame ซึ่งรวมถึงฟังก์ชันทางคณิตศาสตร์ หรือฟังก์ชันทางสถิติ ที่สามารถเลือกทำได้ในทั้ง DataFrame หรือเลือกทำในแต่ละ column เป็นตัวช่วยให้จัดการและวิเคราะห์ข้อมูลยืดหยุ่นมากขึ้น ตัวอย่างเช่น PySpark คืออะไร PySpark เป็น API ของ Python สำหรับ Apache Spark ซึ่งเป็นกรอบการประมวลผลแบบกระจาย (distributed computing) ที่ออกแบบมาสำหรับการประมวลผลชุดข้อมูลขนาดใหญ่ใน cluster ของเครื่องคอมพิวเตอร์ โดยที่ PySpark ช่วยให้การประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูลแบบขนานเป็นไปได้โดยการกระจายการคำนวณไปยังหลาย node ใน cluster ซึ่งทำให้มีความสามารถในการขยายขนาด (scalability) และมีประสิทธิภาพสูงสำหรับงานวิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่ ซึ่ง PySpark มี API DataFrame ที่มีลักษณะคล้ายกับ Pandas ทำให้ผู้ใช้งานสามารถทำการจัดการข้อมูลได้คล้ายกัน แต่บนชุดข้อมูลที่กระจายกันอยู่ (Distributed Datasets) ตัวอย่างการใช้งาน PySpark DataFrame PySpark DataFrame เป็นวัตถุที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงค่าได้ (immutable) ซึ่งหมายความว่าไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้เมื่อสร้างขึ้นแล้ว มีความสามารถในการทนต่อข้อผิดพลาด (fault-tolerant) และการทำ Transformations จะเป็น Lazy evaluation ซึ่งหมายความว่าจะไม่ถูกดำเนินการจนกว่าจะมีการเรียกใช้ Actions เช่น count(), collect(), show() เป็นต้น ซึ่ง PySpark DataFrames จะถูกกระจายอยู่ใน cluster (ซึ่งหมายถึงข้อมูลใน PySpark DataFrames จะถูกจัดเก็บในเครื่องคอมพิวเตอร์ต่าง ๆ ใน cluster เดียว) และการดำเนินการใด ๆ ใน PySpark จะถูกดำเนินการแบบขนานบนเครื่องทั้งหมดใน cluster เริ่มต้นโดยการ import และสร้าง SparkSession และสร้าง DataFrame ด้วย spark.createDataFrame  โดยได้ผลลัพธ์ออกมาเป็นตารางที่ไม่มี index และเมื่อต้องการแสดงตาราง ให้ใช้ฟังก์ชัน show() และสามารถอ่านไฟล์ได้ เช่น การอ่าน csv file ด้วยฟังก์ชัน spark.read.csv ตัวอย่าง PySpark Transformations การทำ Transformations ใน PySpark มีลักษณะเป็นแบบ Lazy evaluation ซึ่งหมายความว่าจะไม่ถูกดำเนินการจนกว่าจะมีการเรียกใช้ Actions ตัวอย่างการแปลงใน PySpark มีดังนี้ ตัวอย่างการใช้งาน PySpark SQL PySpark รองรับการใช้คำสั่ง SQL เพื่อดำเนินการแปลงข้อมูล (Transformation) ซึ่งที่ต้องทำคือการสร้างตาราง (Table) หรือมุมมอง (View) จาก PySpark DataFrame ตัวอย่าง Note !! วิธีการตัดสินใจเลือกระหว่างใช้ Pandas หรือ PySpark การตัดสินใจเลือกระหว่าง Pandas หรือ PySpark มีหลายองค์ประกอบในการตัดสินใจ ไม่ว่าจะเป็น ขนาดของข้อมูล ทรัพยากรในการประมวลผลที่มีอยู่ และความต้องการเฉพาะของงานวิเคราะห์ข้อมูล References บทความโดย ดร.ภิรมย์มาส เตชิตณัฏฐ์ศรุต ตรวจทานและปรับปรุงโดย ดร.ขวัญศิริ ศิริมังคลา
2 October 2024

บทความ

รู้จัก MICROSOFT COPILOT AI ที่ช่วยลดระยะเวลาในการทำงานและเพิ่มประสิทธิภาพให้กับการทำงานของคุณ
ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา AI หรือ Artificial Intelligence คงเป็นคำที่หลาย ๆ คนเคยได้ยินผ่านหูกันมาบ้างไม่มากก็น้อย ซึ่ง AI นั้นได้มีบทบาทและกลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตมากขึ้นเรื่อย ๆ รวมถึงเปลี่ยนรูปแบบการใชชีวิต และการทำงานของคนหลายคนอีกด้วย Microsoft Copilot เป็นฟีเจอร์ใหม่ที่ทาง Microsoft พัฒนาขึ้นโดยใช้ความสามารถของ Generative AI เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของ Application ต่าง ๆ เช่น Microsoft Office และ Microsoft Excel เป็นต้น  ในบทความนี้เราจะพูดถึงว่า Generative AI คืออะไร และ Microsoft Copilot สามารถใช้ทำอะไรได้บ้าง Generative AI คืออะไร Generative AI (Generative Artificial Intelligence) คือ AI ที่ใช้การเรียนรู้เชิงลึก (Deep Learning) มาใช้ในการสร้างสรรค์ สิ่งต่างๆ ได้อย่างหลากหลาย ในรูปแบบอัตโนมัติ เช่น ภาพ, เสียง, วิดีโอ, เนื้อหาข้อความ และ อื่นๆ ยกตัวอย่าง โมเดลที่เห็นได้ชัดกันทุกวันนี้คือ ChatGPT เป็นโมเดลที่ใช้ความสามารถของ Generative AI ในการประมวลผลจากเนื้อหาข้อมูลต่าง ๆ ในอินเทอร์เน็ต และ สร้างสรรค์คำตอบให้ตรงกับคำถามที่ทางผู้ใช้งาน input เข้าไป ณ ปัจจุบันมีหลายธุรกิจเริ่มมีการนำ Generative AI เข้ามาใช้งานกันอย่างต่อเนื่อง เพื่อช่วยในการสร้างสรรค์เนื้อหาที่แปลกใหม่ ช่วยในการลดระยะเวลาในการทำงานเพื่อให้งานเสร็จไวยิ่งขึ้น และเพิ่มประสิทธิภาพของการทำงานในบางสายงาน ซึ่งทั้งหมดนี้จะช่วยผลักดันธุรกิจให้สามารถก้าวหน้าไปอย่างก้าวกระโดด และทาง Microsoft ก็ได้เล็งเห็นถึงประโยชน์ ของ Generative AI จึงสร้างฟีเจอร์ Microsoft Copilot เพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น Microsoft Copilot สามารถใช้ทำอะไรได้บ้าง จากที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น Microsoft Copilot ใช้ Generative AI มาประยุกต์เพื่อเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของ Application ผมจะขอยกตัวอย่างทีละ Application ว่า Microsoft Copilot มีบทบาทอย่างไร Microsoft Teams เราสามารถนำ Microsoft Copilot มาใช้ในการประชุม Team เพื่อสรุปประเด็นการสนทนาที่สําคัญ รวมถึงแนะนํารายการการดําเนินการทั้งหมดแบบเรียลไทม์ในระหว่างการประชุม นอกเหนือจากด้านการประชุม Microsoft Copilot ก็สามารถที่จะรวบรวมทุกอย่างใน Teams ไว้ด้วยกัน เช่น บันทึก, อีเมล์, ปฏิทิน และ งานนำเสนอ เพื่อช่วยให้เราสามารถค้นหาสิ่งที่ต้องการได้สะดวกรวดเร็วยิ่งขึ้น รูปที่ 1 Microsoft Teams with Copilot(Source: https://copilot.cloud.microsoft/th-th/copilot-teams) Microsoft Word ในด้านของงานเอกสารหากเรา ยังคิดไม่ออกว่าจะเขียนอะไร Microsoft Copilot สามารถที่จะช่วยสร้างแบบร่าง เพื่อเป็นไอเดียเบื้องต้นให้เราเริ่มเขียนได้ง่ายยิ่งขึ้น หรือ บางทีหากเราเขียนเอกสารไปจนถึงกลางทางแล้วเกิดคิดไม่ออก Microsoft Copilot ก็สามารถที่จะช่วยต่อยอดจากเนื้อหาที่มีอยู่แล้วได้อีกด้วย นอกเหนือจากนี้ Microsoft Copilot สามารถแปลงข้อความที่เราเขียนให้กลายเป็นตารางได้ทันที เพื่อประหยัดเวลาในการสร้างตารางอีกด้วย และสุดท้ายหากเราต้องการจากเนื้อหาจำนวนมาก Microsoft Copilot ก็มีฟีเจอร์ที่สามารถช่วยสรุปใจความสำคัญได้ทันที รูปที่ 2 Microsoft Word with Copilot(Source: https://copilot.cloud.microsoft/th-th/copilot-word) Microsoft PowerPoint Microsoft Copilot สามารถสร้างงานนำเสนอด้วยเทมเพลตที่มีอยู่ ด้วยธีมที่เรามีอยู่แล้ว หรือสร้างงานนำเสนอใหม่ด้วยธีมหรือเทมเพลตจากไฟล์ใหม่แบบอัตโนมัติ ซึ่งช่วยให้เราไม่จำเป็นต้องเสียเวลาในการสร้างงานนำเสนอใหม่ตั้งแต่ต้น อย่างไรก็ตามเราอาจจะต้องมีการตรวจสอบอีกรอบนึงหลังจากใช้ฟีเจอร์นี้ เพื่อตรวจสอบความถูกต้องทั้งหมด นอกจากนี้ Microsoft Copilot ยังสามารถสร้างงานนําเสนอจากเอกสาร Word หรือ PDF ได้ทันทีอีกด้วย ซึ่งจะช่วยประหยัดเวลาการทำงานนำเสนอได้อย่างมาก ถ้าเทียบกับการที่เราต้องค่อยๆ หยิบเอาข้อมูลจาก Word หรือ PDF มาใส่ใน PowerPoint รูปที่ 3 Microsoft PowerPoint with Copilot(Source: https://copilot.cloud.microsoft/en-us/copilot-powerpoint) Microsoft Excel สำหรับ Microsoft Excel ตัว Microsoft Copilot ก็ยังสามารถช่วยให้เราสํารวจและทําความเข้าใจข้อมูลได้ดีขึ้น โดยการสร้างกราฟ Visualization ข้อมูลเบื้องต้น และถ้าเราต้องการจะดูข้อมูลเชิงลึก Microsoft Copilot ก็สามารถช่วยวิเคราะห์และแสดงภาพข้อมูลเชิงลึกได้เช่นกัน นอกจากนี้ยังสามารถช่วยไฮไลต์ กรอง และ เรียงลำดับข้อมูลได้ง่ายยิ่งขึ้น และถ้าหากเราต้องการใช้สูตรในการคำนวณที่ซับซ้อนทาง Microsoft Copilot ก็สามารถให้คำแนะนำและเสนอสูตรที่เหมาะสมกับสิ่งที่เราต้องการ รูปที่ 4 Microsoft Excel with Copilot(Source: https://copilot.cloud.microsoft/en-us/copilot-excel) OneNote นอกจากนี้ Microsoft Copilot ก็สามารถนำมาใช้กับ OneNote ได้เช่นกัน โดย Microsoft Copilot จะช่วยสรุปข้อความใน page ที่เราเคยจดมาจากการประชุม หรือ อื่น ๆ ให้อยู่ในรูปแบบที่สามารถแชร์ให้คนอื่นอ่านและเข้าใจได้ง่าย สามารถสร้าง to-do list อัตโนมัติจากสิ่งที่เราจดโน้ตเอาไว้ รวมถึงสร้าง plan สำหรับงานอีเว้นท์, การประชุม และ งานเฉลิมฉลอง จากข้อมูลที่มีได้อีกเช่นกัน รูปที่ 5 Microsoft OneNote with Copilot(Source: https://copilot.cloud.microsoft/en-us/copilot-onenote) อย่างไรก็ตาม Microsoft Copilot ก็ไม่ใช่เครื่องมือ AI เพียงเครื่องมือเดียวที่สามารถช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานในองค์กร  ยังมี AI อื่น ๆ ที่มีความสามารถในการช่วยเหลือเหมือนกับ Microsoft Copilot เช่น บทสรุป จากสิ่งที่เล่ามาทั้งหมด จะเห็นได้ว่า Microsoft Copilot สามารถช่วยเหลือการทำงานของเราได้ ในหลาย ๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นการประชุม, การทำเอกสาร, การทำงานนำเสนอ และ อื่น ๆ แต่อย่างไรก็ตาม AI อาจจะไม่ถูกต้องเสมอไป ในบางงาน Microsoft Copilot...
25 September 2024

บทความ

3 วิธีการเปรียบเทียบข้อมูลกับช่วงก่อนหน้าที่ต้องการด้วย Looker Studio
Looker Studio ถือเป็นอีกเครื่องมือหนึ่งที่เป็นที่นิยมในปัจจุบัน สำหรับการสร้างกราฟหลากหลายรูปแบบเพื่อนำไปใช้วิเคราะห์และเจาะลึกข้อมูลตามความต้องการของผู้ใช้ สิ่งหนึ่งที่จำเป็นต่อการวิเคราะห์ข้อมูลคือความสามารถในการเปรียบเทียบข้อมูลกับช่วงเวลาก่อนหน้าที่ต้องการ เช่น การเปรียบเทียบข้อมูลปีนี้ กับปีที่แล้ว หรือช่วงไตรมาสปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงจากไตรมาสที่แล้วอย่างไร เป็นต้น ซึ่ง Looker Studio เองมีความสามารถที่จะตอบสนองต่อความต้องการดังกล่าวได้ ในบทความนี้จึงจะนำเสนอ 3 วิธีที่จะช่วยให้การเปรียบเทียบข้อมูลในช่วงเวลาต่าง ๆ สามารถทำได้ด้วย Looker Studio วิธีที่ 1 การใช้ Date Range Control ใน Looker Studio จะมีตัวควบคุม (Control) ให้เลือกใช้อยู่หลากหลายแบบ แต่สิ่งที่จะนำมาใช้ในตอนนี้คือตัวควบคุมที่ชื่อว่า Date Range Control Date Range Control หรือการควบคุมช่วงวันที่ เป็นตัวควบคุมในรูปแบบปฏิทินที่สามารถปรับตั้งค่าได้ตามชอบ ซึ่งช่วยให้การปรับช่วงเวลาที่จะใช้แสดงผลทำได้สะดวกโดยไม่จำเป็นต้องแก้ไขข้อมูลหรือการตั้งค่าใด ๆ เมื่อนำตัวควบคุมดังกล่าววางลงในหน้าที่ต้องการใช้งานแล้ว หน้าการแสดงผลจะถูกควบคุมด้วย Date Range Control ตามการตั้งค่า ซึ่งมีอยู่ 2 แบบ เมื่อสร้าง Date Range Control แล้ว จะต้องเปิดใช้งานตัวเลือกการเปรียบเทียบกับช่วงเวลาก่อนหน้า (Comparison Date Range) โดยที่กราฟเกือบทั้งหมดสามารถแสดงการเปรียบเทียบกับช่วงเวลาก่อนหน้าได้ แต่บางกราฟไม่สามารถทำได้ เช่น กราฟวงกลม แผนที่ เป็นต้น ดังนั้นการพิจารณาก่อนใช้งานกราฟประเภทต่าง ๆ เองก็เป็นสิ่งสำคัญเช่นกัน ในการเปิดใช้งานการเปรียบเทียบช่วงเวลา ในการเปรียบเทียบ ไม่ได้มีการเปรียบเทีบกับช่วงก่อนหน้า (Previous period) เพียงอย่างเดียว วิธีที่ 2 การจัดกลุ่ม (Group) จากวิธีที่ 1 จะเห็นได้ว่า Date range control สามารถทำให้ผู้ใช้สามารถเปรียบเทียบข้อมูลกับช่วงที่ต้องการได้ แต่ว่าการตั้งค่าช่วงเวลาก่อนหน้าจะต้องถูกกำหนดตั้งแต่แรกใน Default date range ของกราฟนั้น ๆ ทำให้ผู้ใช้ที่ไม่ได้มีสิทธิ์ในการแก้ไขกราฟ ไม่สามารถปรับเปลี่ยนช่วงที่ต้องการเทียบได้อย่างอิสระ การจัดกลุ่ม (Group) จะสามารถแก้ไขปัญหาได้โดยมีวิธีการดังนี้ เมื่อลองเปลี่ยนช่วงวันที่ของ Date range control แต่ละตัว จะพบว่ากราฟจะมีการปรับเปลี่ยนตัวเลขตาม Date range control ที่ถูกจัดกลุ่มอยู่ด้วยกัน ไม่มีการยุ่งเกี่ยวกัน (Date range control 1 กับ กราฟ 1) ทำให้สามารถดูค่าตัวเลขเปรียบเทียบระหว่างสองช่วงเวลาได้ วิธีที่ 3 การใช้พารามิเตอร์ อีกหนึ่งวิธีในการเปรียบเทียบข้อมูลกับช่วงก่อนหน้าสามารถทำได้ด้วยพารามิเตอร์ (Parameter) หากย้อนกลับไปที่วิธีที่ 2 จะเห็นได้ว่าถึงแม้จะสามารถเปรียบเทียบค่าได้ แต่ตัวเลขจะอยู่คนละกราฟทำให้การพิจารณาตัวเลขทำได้ไม่สะดวกเท่าที่ควร เมื่อมาถึงขั้นตอนนี้เราจะได้ calculated field จำนวน 2 ตัวคือ present และ compare โดย present นั้นจะเป็นการบวกรวมค่าในคอลัมน์ count หากปีของข้อมูลมีค่าเท่ากับพารามิเตอร์ที่ชื่อปี ขณะที่ compare จะเป็นการบวกรวมค่าในคอลัมน์ count หากปีของข้อมูลมีค่าเท่ากับพารามิเตอร์ที่ชื่อปีที่ต้องการเปรียบเทียบ ทำให้ calculated fields ทั้ง 2 ตัวถูกแยกกันด้วยพารามิเตอร์สองตัวอย่างเด็ดขาด และจะเห็นได้ว่าเมื่อสร้างกราฟตารางขึ้นมา เราสามารถนำ calculated field ทั้ง 2 ตัว ไปใส่เอาไว้ในกราฟเดียวกันได้เลย นอกจากนั้นหากต้องการเปรียบเทียบเพิ่มเติมว่าข้อมูล calculated field ทั้ง 2 ตัว มีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นหรือลดลงย่างไรก็สามารถทำได้เช่นกัน เมื่อทำเสร็จตามขั้นตอน จะเห็นได้ว่าข้อมูล calculated field ทั้งสอง จะมีคอลัมน์ที่ชื่อ different มาแสดงค่าความเปลี่ยนแปลงว่ามีการเพิ่มขึ้นหรือลดลงอย่างไรเป็นที่เรียบร้อย การใช้งานการเปรียบเทียบข้อมูลใน Looker Studio นั้นจะเห็นได้ว่าสามารถทำได้อย่างหลากหลายวิธี และแต่ละวิธีเองก็มีข้อดี และข้อเสียที่แตกต่างกันไป จึงอยู่ที่ผู้ใช้งานที่จะเลือกใช้วิธีการต่าง ๆ ให้เหมาะสมกับข้อมูลและความต้องการของตนเอง บทความโดย ชนิกานต์ วิทยถาวรวงศ์ ตรวจทานและปรับปรุงโดย นววิทย์ พงศ์อนันต์   แหล่งอ้างอิง
17 September 2024

บทความ

Responsible AI: ปัญญาประดิษฐ์ที่มีความรับผิดชอบ 
ในยุคที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) กำลังก้าวหน้าอย่างรวดเร็วและมีบทบาทสำคัญในหลากหลายแง่มุมของชีวิตเรา แนวคิดเรื่อง Responsible AI หรือปัญญาประดิษฐ์ที่มีความรับผิดชอบ จึงเป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจมากขึ้นเรื่อย ๆ แต่ Responsible AI คืออะไร และทำไมจึงมีความสำคัญ ? บทความนี้จะพาคุณไปทำความรู้จักกับแนวคิดนี้อย่างละเอียด  Responsible AI คืออะไร?  Responsible AI หมายถึงแนวทางในการพัฒนา ใช้งาน และกำกับดูแลเทคโนโลยี AI ที่คำนึงถึงผลกระทบทางจริยธรรม สังคม และกฎหมาย โดยมุ่งเน้นให้ AI สร้างประโยชน์สูงสุดแก่มนุษย์และสังคม ขณะเดียวกันก็ลดความเสี่ยงและผลกระทบเชิงลบที่อาจเกิดขึ้น  หลักการสำคัญของ Responsible AI  1. ความโปร่งใส (Transparency): ระบบ AI ควรสามารถอธิบายกระบวนการตัดสินใจได้ เพื่อให้ผู้ใช้เข้าใจและตรวจสอบได้  2. ความเป็นธรรม (Fairness): ลดอคติและการเลือกปฏิบัติในการทำงานของ AI เพื่อให้มั่นใจว่าทุกคนได้รับการปฏิบัติอย่างเท่าเทียม  3. ความปลอดภัยและความน่าเชื่อถือ (Safety and Reliability): AI ต้องทำงานอย่างปลอดภัยและเชื่อถือได้ โดยมีการทดสอบและตรวจสอบอย่างรัดกุม  4. ความเป็นส่วนตัว (Privacy): ปกป้องข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้และเคารพสิทธิความเป็นส่วนตัว  5. ความรับผิดชอบ (Accountability): มีกลไกรับผิดชอบเมื่อเกิดปัญหาจากการใช้ AI และมีการกำหนดผู้รับผิดชอบอย่างชัดเจน  6. ผลกระทบต่อสังคม (Social Impact): พิจารณาผลกระทบในวงกว้างต่อสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม  Responsible AI เป็นแนวคิดสำคัญในการพัฒนาและใช้งานปัญญาประดิษฐ์อย่างมีความรับผิดชอบ โดยมุ่งเน้นการสร้างความไว้วางใจ ลดความเสี่ยง และส่งเสริมนวัตกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม ขณะเดียวกันก็เตรียมพร้อมรับมือกับกฎระเบียบที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต อย่างไรก็ตาม การนำ Responsible AI ไปปฏิบัติยังคงมีความท้าทายหลายประการ ทั้งในแง่ของความซับซ้อนของเทคโนโลยี การสร้างสมดุลระหว่างนวัตกรรมและความรับผิดชอบ ความแตกต่างทางวัฒนธรรม และการวัดผลความสำเร็จ การตระหนักถึงความสำคัญและความท้าทายเหล่านี้จะช่วยให้องค์กรและผู้พัฒนาสามารถก้าวไปข้างหน้าในการสร้างระบบ AI ที่มีประสิทธิภาพและรับผิดชอบต่อสังคมได้อย่างยั่งยืน  แนวทาง Responsible AI ของบริษัทเทคโนโลยีชั้นนำ  เพื่อให้เห็นภาพที่ชัดเจนขึ้นว่า Responsible AI ถูกนำไปปฏิบัติอย่างไรในโลกธุรกิจ เรามาดูการเปรียบเทียบแนวทางของบริษัทยักษ์ใหญ่ด้านเทคโนโลยี ได้แก่ Google, Microsoft, Amazon, IBM, OpenAI และ Facebook ดังตาราง  Google: ให้ความสำคัญกับความโปร่งใสและความเป็นธรรมใน AI เป็นอย่างมาก โดยมีหลักการ AI ที่ชัดเจนและเครื่องมืออย่าง AI Explainability เพื่อให้ผู้ใช้เข้าใจการทำงานของโมเดล AI ได้ดีขึ้น นอกจากนี้ Google ยังมีโครงการต่างๆ เช่น Project AI ที่มุ่งเน้นการพัฒนา AI ที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม  Microsoft: เน้นย้ำถึงความรับผิดชอบและความปลอดภัยในการพัฒนา AI โดยมี Responsible AI Standard เป็นแนวทางในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ AI ทั้งหมด นอกจากนี้ Microsoft ยังมีโครงการ AI for Earth และ AI for Good ที่มุ่งใช้ AI แก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมและสังคม  Amazon: ให้ความสำคัญกับความโปร่งใสและความรับผิดชอบในการใช้ AI โดยมีเครื่องมือตรวจจับอคติและกระบวนการตรวจสอบที่เข้มงวด นอกจากนี้ Amazon ยังสนับสนุนการวิจัยด้าน AI ผ่านโครงการ Amazon Scholar และนำ AI มาใช้เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์และบริการต่างๆ  IBM: เน้นย้ำถึงความน่าเชื่อถือ ความโปร่งใส และความเป็นธรรมในการพัฒนา AI โดยมีเครื่องมืออย่าง AI Fairness 360 และ AI OpenScale เพื่อช่วยให้นักพัฒนาสร้างโมเดล AI ที่เป็นธรรมและโปร่งใส นอกจากนี้ IBM ยังมีโครงการ Project Debater ที่พัฒนา AI เพื่อโต้แย้งกับมนุษย์  OpenAI: เน้นย้ำถึงความปลอดภัยและประโยชน์ต่อมนุษยชาติในการพัฒนา AI โดยใช้เทคนิค Reinforcement Learning from Human Feedback (RLHF) เพื่อฝึกสอนโมเดล AI ให้เป็นไปตามค่าที่มนุษย์ต้องการ นอกจากนี้ OpenAI ยังเปิดเผยข้อมูลทางเทคนิคเกี่ยวกับโมเดล AI เพื่อส่งเสริมความโปร่งใส  Meta (Facebook): เน้นย้ำถึงความเป็นธรรม ความโปร่งใส และความรับผิดชอบในการพัฒนา AI โดยมีเครื่องมือ Fairness Flow เพื่อช่วยให้นักพัฒนาตรวจสอบและแก้ไขปัญหาอคติในโมเดล AI นอกจากนี้ Meta ยังมี Oversight Board เพื่อตรวจสอบการตัดสินใจที่สำคัญของบริษัทเกี่ยวกับเนื้อหาบนแพลตฟอร์ม  บริษัทเทคโนโลยีชั้นนำเหล่านี้ต่างให้ความสำคัญกับการพัฒนา AI อย่างรับผิดชอบ โดยมีแนวทางและเครื่องมือที่หลากหลายเพื่อช่วยให้มั่นใจว่า AI จะถูกนำมาใช้ในทางที่ดีและเป็นประโยชน์ต่อสังคม  แนวทาง Responsible AI ของหน่วยงานภาครัฐในประเทศไทย  สำหรับประเทศไทย แม้จะยังไม่มีกรอบการทำงานหรือแนวทางปฏิบัติด้าน Responsible AI ที่เป็นทางการ แต่ก็มีความพยายามในการพัฒนาในด้านนี้ สรุปสถานการณ์ปัจจุบันของไทยได้ดังนี้:  1. ยุทธศาสตร์ปัญญาประดิษฐ์แห่งชาติ:     กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (MDES) ได้จัดทำ “ยุทธศาสตร์ปัญญาประดิษฐ์แห่งชาติ” ซึ่งมีการกล่าวถึงประเด็นด้านจริยธรรมและความรับผิดชอบในการพัฒนาและใช้งาน AI โดยหลักการสำคัญที่สะท้อนถึงแนวคิด Responsible AI ในยุทธศาสตร์ฯ ได้แก่   การพัฒนาอย่างยั่งยืน: เน้นการนำ AI มาใช้เพื่อแก้ไขปัญหาสังคมและเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน โดยคำนึงถึงผลกระทบในระยะยาวต่อสิ่งแวดล้อมและสังคม  ความโปร่งใส: การพัฒนาและใช้งาน AI ต้องมีความโปร่งใส สามารถตรวจสอบได้ และสามารถอธิบายได้ว่า AI ทำงานอย่างไร  ความเป็นธรรม: การออกแบบและพัฒนา AI ต้องปราศจากอคติ และไม่ก่อให้เกิดความไม่เท่าเทียม  ความปลอดภัย: การพัฒนาและใช้งาน AI ต้องมีความปลอดภัย ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อบุคคลหรือทรัพย์สิน  ความรับผิดชอบ: ผู้พัฒนาและผู้ใช้งาน AI ต้องมีความรับผิดชอบต่อผลกระทบที่เกิดจากการใช้งาน AI  2. แนวปฏิบัติจริยธรรมปัญญาประดิษฐ์ ของ ETDA:     แนวปฏิบัติจริยธรรมปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI Ethics Guideline ที่จัดทำโดยสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สพธอ.) หรือ ETDA นั้น...
30 August 2024

บทความ

ปฏิวัติวงการ NLP: ทำไมการถ่ายทอดการเรียนรู้ (Transfer learning) จึงเป็นก้าวสำคัญของการประมวลผลภาษา
“การถ่ายทอดการเรียนรู้ (Transfer learning)” หลายคนอาจเคยได้ยินมาบ้างเกี่ยวกับการถ่ายทอดการเรียนรู้ในคอมพิวเตอร์กับงานด้านภาพหรือวิดีโอ แต่รู้หรือไม่ว่า การถ่ายทอดการเรียนรู้ก็สามารถประยุกต์ใช้กับงานด้านภาษาได้เช่นกัน ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา มนุษย์มีความสามารถในการคาดการณ์สิ่งต่าง ๆ ได้ดียิ่งขึ้นโดยอาศัยเทคโนโลยีที่เรียกว่า การเรียนรู้ของเครื่อง (Machine learning) หลักการทำงานของเทคโนโลยีดังกล่าวคือการเรียนรู้และทำความเข้าใจข้อมูลที่ได้รับ และสร้างเป็นแบบจำลองที่มีประสิทธิภาพ การเรียนรู้ของแบบจำลองในปัจจุบันส่วนใหญ่เป็นงานเฉพาะด้าน เช่น การเรียนรู้เพื่อสร้างแบบจำลองสำหรับการจัดประเภทรูปภาพ การเรียนรู้เพื่อสร้างแบบจำลองสำหรับการคาดการณ์ล่วงหน้า ซึ่งแบบจำลองที่ถูกสร้างสำหรับงานเฉพาะด้านจะมีประสิทธิภาพที่สูงกับงานนั้น ๆ แต่ในทางกลับกัน แบบจำลองเหล่านั้น อาจเกิดข้อผิดพลาดได้ง่ายกับเงื่อนไข หรือข้อมูลที่ไม่เคยพบมาก่อน ในความเป็นจริง ข้อมูลที่ถูกนำมาให้แบบจำลองเรียนรู้อาจไม่สมบูรณ์ หรือไม่สามารถใช้งานได้ทันทีเหมือนแบบฝึกหัดที่ครูสอนในห้องเรียน ข้อมูลจริงมีโอกาสเกิดทั้ง ความผิดพลาด ความซับซ้อน และมีจำนวนที่น้อย ยกตัวอย่างเช่น ข้อมูลภาพถ่ายความร้อนในห้องน้ำสำหรับแบบจำลองการตรวจจับการล้ม[1] ซึ่งภาพถ่ายความร้อนในห้องน้ำสำหรับการตรวจจับการล้มนั้นเป็นข้อมูลที่เก็บได้ยาก เนื่องจากการล้มในห้องน้ำไม่ได้เกิดขึ้นบ่อย จึงทำให้ข้อมูลที่เก็บได้มีจำนวนน้อย อาจส่งผลให้แบบจำลองที่ถูกเรียนรู้จากข้อมูลดังกล่าวไม่สามารถคาดการณ์สิ่งต่าง ๆ ได้ดีพอ การถ่ายทอดการเรียนรู้จึงถูกนำมาใช้เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว โดยมีหลักการทำงานคือ การถ่ายทอดการเรียนรู้จากแบบจำลองหนึ่งไปยังอีกแบบจำลองหนึ่งดังภาพที่ 1 การถ่ายทอดการเรียนรู้ นิยมนำไปประยุกต์ใช้กับงานทางด้าน คอมพิวเตอร์วิทัศน์ (Computer Vision) เช่น การประมวลผลภาพ หรือวิดีโอ เพื่อให้คอมพิวเตอร์สามารถเข้าใจทัศนียภาพ หรือจำแนกวัตถุต่าง ๆ เนื่องจากแบบจำลองสำหรับงานด้านนี้มีพารามิเตอร์เป็นจำนวนมาก ซึ่งจำเป็นต้องใช้ชุดข้อมูลขนาดใหญ่ในการเรียนรู้ของแบบจำลอง โดยอาจใช้เวลาหลายวัน หรือหลายสัปดาห์ในการเรียนรู้ เพื่อให้แบบจำลองสามารถคาดการณ์สิ่งต่าง ๆ ออกมาได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งการเรียนรู้แบบจำลองนั้นเป็นความท้าทายอย่างหนึ่งของผู้ที่สนใจในด้านนี้ จึงมีการจัดการแข่งขันที่มากมายในแต่ละปีเพื่อสร้างแบบจำลองที่ดีที่สุด ตัวอย่างเช่น การแข่งขัน ImageNet Large Scale Visual Recognition Challenge (ILSVRC) ที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี เพื่อเชิญชวนให้นักวิจัยจากทุกมุมโลกมาเข้าร่วม และแข่งกันกันแสดงศักยภาพแบบจำลองของตนเอง ซึ่งทีม Visual Geometry Group (VGG)  ได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 ในปี ค.ศ. 2014 และมีชื่อเสียงมากในวงการนี้ แบบจำลองที่น่าสนใจของ VGG มีชื่อว่า VGG-16 ซึ่งมีการใช้ Convolution network เป็นโครงสร้างหลัก  แบบจำลองดังกล่าวสามารถตรวจจับองค์ประกอบของรูปภาพได้ (ขอบ รูปแบบ สไตล์ และอื่นๆ) สถาปัตยกรรมของแบบจำลอง VGG-16 ค่อนข้างซับซ้อน มีเลเยอร์ที่หลากหลายและพารามิเตอร์จำนวนมาก ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้แสดงให้เห็นว่า ชั้นประมวลผลที่ซ่อนอยู่ (Hidden layers) ของแบบจำลองสามารถตรวจจับองค์ประกอบในงานแต่ละงานได้ดี แนวคิดการถ่ายทอดการเรียนรู้ กล่าวคือ เลเยอร์ระหว่างกลางภายในแบบจำลองถือเป็นความรู้ทั่วไปที่แบบจำลองได้รับการฝึกอบรม ถ้ามองในมุมของแบบจำลอง VGG-16 ความรู้นั้นคือองค์ประกอบที่เกี่ยวกับภาพ เราสามารถใช้มันเป็นเครื่องมือสร้างแบบจำลองที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งสามารถทำได้โดยการนำแบบจำลองที่ผ่านการเรียนรู้แล้ว มาประยุกต์ใช้กับแบบจำลองใหม่ โดยเปลี่ยนเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ของแบบจำลองตามที่ต้องการ ข้อมูลที่นำมาใช้สำหรับการเรียนรู้แบบจำลองใหม่จะมีลักษณะที่แตกต่างออกไปจากแบบจำลองเดิม จึงจำเป็นต้องเรียนรู้ใหม่อีกครั้ง โดยการเรียนรู้ของแบบจำลองครั้งนี้จะใช้ระยะเวลาที่สั้นขึ้น นอกเหนือจากการเรียนรู้แบบจำลองที่เร็วขึ้นแล้ว การถ่ายทอดการเรียนรู้ยังเป็นสิ่งที่น่าสนใจเป็นพิเศษเช่นกัน การถ่ายทอดการเรียนรู้ทำให้ใช้ข้อมูลที่มีการกำกับ (Label) น้อยลง เมื่อเทียบกับชุดข้อมูลขนาดใหญ่ที่ถูกใช้ในการเรียนรู้แบบจำลองตั้งต้น ซึ่งข้อมูลที่มีการกำกับเป็นข้อมูลที่หายากและมีมูลค่าสูง ดังนั้นการถ่ายทอดการเรียนรู้เพื่อสร้างแบบจำลองที่มีคุณภาพโดยไม่ต้องใช้ข้อมูลขนาดใหญ่จึงเป็นที่นิยม การถ่ายทอดการเรียนรู้ในงานด้านภาษา (Transfer Learning in Natural Language Processing, NLP) ความก้าวหน้าในการเรียนรู้เชิงลึกสำหรับ NLP นั้นเติบโตน้อยกว่างานในด้าน Computer vision เนื่องจากคอมพิวเตอร์สามารถเรียนรู้ ขอบภาพ วงกลม สี่เหลี่ยม รูปร่างที่ปรากฏ ว่ามีลักษณะเป็นอย่างไร แล้วนำความรู้นี้ไปทำสิ่งต่าง ๆ แต่ในงานด้านภาษาไม่ได้ตรงไปตรงมาเหมือนงานด้านรูปภาพ ความพยายามแรกเริ่มที่ได้รับความนิยมในการถ่ายทอดการเรียนรู้ของ NLP คือการทำแบบจำลอง word embedding ตัวอย่างเช่น Word2Vec [2] และ Glove [3]  ที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย การแปลงคำให้เป็นตัวเลขหรือเวกเตอร์นี้ อาศัยบริบทแวดล้อมของคำนั้นๆ เพื่อสร้างการแทนค่าเชิงตัวเลข โดยคำที่มีความหมายใกล้เคียงกันจะมีค่าเวกเตอร์ที่ใกล้เคียงกันด้วย จากบทความ Word2Vec [2] แสดงให้เห็นว่าแบบจำลองสามารถเรียนรู้ความสัมพันธ์ระหว่างชื่อประเทศกับชื่อเมืองหลวงของประเทศได้อย่างแม่นยำ สิ่งนี้ทำให้ Word2Vec ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในวงการ NLP นอกจากนี้ ยังเปิดทางให้มีการพัฒนาวิธีการแทนค่า (representation) ของคำ ตัวอักษร และเอกสารที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นต่อไป การถ่ายทอดการเรียนรู้ใน NLP นั้นมีข้อจำกัด คือการจัดการกับภาษาที่ต่างกัน เช่น แบบจำลองที่ได้รับการเรียนรู้ด้วยภาษาอังกฤษ จะไม่สามารถที่จะนำไปใช้กับภาษาอื่น ๆ เนื่องจากรูปแบบไวยากรณ์ของแต่ละภาษามีความแตกต่างกัน เมื่อปี 2018 Howard และ Ruder ได้นำเสนอแบบจำลอง Universal Language Model Fine-tuning (ULMFiT) [4] เพื่อเป็นแนวทางในการถ่ายทอดการเรียนรู้สำหรับ NLP แนวคิดหลักของแบบจำลองนี้มาจากแบบจำลองภาษา ซึ่งเป็นแบบจำลองที่สามารถคาดการณ์คำถัดไปโดยพิจารณาจากคำที่มีอยู่ เปรียบเสมือนการใช้โทรศัพท์มือถือรุ่นใหม่ ๆ ที่มีการคาดการณ์คำถัดไปให้ผู้ใช้งานในขณะที่ผู้ใช้งานกำลังพิมพ์ข้อความ ถ้าผลลัพธ์ที่ได้จาการคาดการณ์คำถัดไปของแบบจำลอง NLP ถูกต้อง นั่นหมายความว่า แบบจำลองได้เรียนรู้ และทำความเข้าใจเกี่ยวกับโครงสร้างภาษาเป็นอย่างดี ดังนั้นความรู้ดังกล่าวจึงเป็นจุดเริ่มต้น ในการเรียนรู้แบบจำลองงานอื่น ๆ ที่กำหนดขึ้นเอง ULMFiT ได้ถูกพัฒนาโดยใช้โครงสร้าง ASGD Weight-Dropped LSTM (AWD-LSTM) [5]  ซึ่งเป็นหนึ่งในแบบจำลองภาษาที่ได้รับความนิยม และถูกใช้อ้างอิงในเอกสารต่าง ๆ อีกมาก อีกทั้งยังเป็น LSTM ที่ดีที่สุดสำหรับการสร้างแบบจำลองภาษาในปัจจุบัน เมื่อแบบจำลองได้เรียนรู้รูปแบบภาษา มันสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับงานอื่น ๆ ได้ แต่การนำไปใช้จริงยังคงต้องการปรับแต่งแบบจำลองเพื่อให้เหมาะสมกับงาน โดยเริ่มจากการฝึกอบรมรูปแบบภาษาสำหรับงานที่ใช้ หลังจากนั้นจึงฝึกอบรมสำหรับการทำงานจริง เช่น การฝึกอบรมให้แบบจำลองการจำแนกประเภท จากภาพที่ 4 การทำงานของ ULMFiT แบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอนหลัก ได้แก่ LM pre-training คือการฝึกอบรม ULMFiT สำหรับรูปแบบภาษาทั่วไป ผลลัพธ์ที่ได้ คือแบบจำลองได้รับการเรียนรู้คุณสมบัติทั่วไปของภาษานั้น นอกจากนั้น การ pre-training จะมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นโดยเฉพาะข้อมูลที่มีขนาดเล็ก หรือกลาง LM fine-tuning นั้น เป็น การฝึกอบรม ULMFiT สำหรับรูปแบบภาษาเฉพาะ ผลลัพธ์ที่ได้ คือแบบจำลองที่มีรูปแบบที่เหมาะสม เพื่อใช้กับงานที่มีเป้าหมายแบบเฉพาะเจาะจง Classifier Fine-Tuning จะเป็นการฝึกอบรม ULMFiT สำหรับงานนั้น จากการทดสอบประสิทธิภาพในบทความ ULMFiT [4] พบว่าการใช้รูปแบบภาษาที่ได้รับการฝึกอบรมมาก่อน ทำให้การสร้างแบบจำลองจำแนกประเภทใช้ข้อมูลน้อยลง เช่น ผลลัพธ์จากการวิเคราะห์ IMDb ด้วยข้อมูลเพียง 100 ข้อมูล (เส้นสีเขียว) สามารถลดอัตราการผิดพลาดของแบบจำลองได้เทียบเท่ากับแบบจำลองที่ได้รับการฝึกอบรมด้วยข้อมูล 20,000 ข้อมูล (เส้นสีน้ำเงิน) ดังแสดงในรูปภาพที่ 5 และทั้งหมดนี้คือภาพรวมของการถ่ายทอดการเรียนรู้ที่สามารถนำไปใช้ในด้านการประมวลผลภาษา ความก้าวหน้าที่ได้รับจาก ULMFiT ได้ส่งเสริมการวิจัยในการถ่ายทอดการเรียนรู้สำหรับ...
8 August 2024

บทความ

ข้อมูลภูมิสารสนเทศแนวเขตการปกครอง กับปัญหาที่รอการแก้ไข (Geospatial Data on Administrative Boundaries and Pending Issues)
ข้อมูลเกี่ยวกับแนวเขตการปกครอง (ขอบเขตจังหวัด อำเภอ ตำบล) ในระบบภูมิสารสนเทศมีความสำคัญมากในการจัดการที่มีประสิทธิภาพในพื้นที่ เนื่องจากมีผลต่อการอ้างอิงขอบเขตอำนาจหน้าที่ของหน่วยงานราชการต่าง ๆ โดยกรมการปกครองถือว่าเป็นหน่วยงานหลักที่มีหน้าที่ดูแลในการจัดเก็บข้อมูล (การทบทวนหน่วยงานที่รับผิดชอบชุดข้อมูลภูมิสารสนเทศพื้นฐาน FGDS) โดยได้ดำเนินการสำรวจ ตรวจสอบ และปรับปรุงข้อมูลดังกล่าวตลอดเวลาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2546 ภายใต้โครงการปรับปรุงข้อมูลแนวเขตการปกครองในระบบภูมิสารสนเทศ (GIS) มาตราส่วน 1:50000 อย่างไรก็ตามยังมีการปรับปรุงแก้ไขแนวเขตการปกครองเพียงบางพื้นที่เท่านั้น และยังไม่มีการปรับปรุงข้อมูลให้ครอบคลุมทั่วถึงและถูกต้องตามปัจจุบันในทุกพื้นที่ของประเทศ โดยข้อมูลแนวเขตการปกครองในระบบภูมิสารสนเทศ ที่ถูกปรับปรุงล่าสุดโดยกรมการปกครอง อยู่ที่ ปี 2556 รูปแบบในการใช้งานข้อมูลขอบเขตการปกครอง ก่อนที่ผมจะลงลึกไปถึงปัญหา อยากขออธิบายคร่าว ๆ ว่าเราใช้ขอบเขตการปกครองเพื่ออะไรบ้าง  ในกรณีนี้สามารถแยกได้ 2 กรณี กรณีที่ 1 ใช้เพื่อนำเสนอ หรือสื่อสารข้อมูล (Data Storytelling) โดยไม่ต้องการความแม่นยำทางภูมิศาสตร์ ยกตัวอย่าง ภาพที่ 1 จะเห็นได้ว่าแผนที่นี้ต้องการที่จะสื่อสารว่าคนในจังหวัดกระบี่ ขาดสารอาหารประเภททองแดง การทำแผนที่ประเภทนี้ก็เพียงแค่เน้นให้จังหวัดกระบี่สามารถสังเกตได้ง่ายกว่าจังหวัดอื่น โดยไม่ได้ต้องการความถูกต้องของแนวเขตจังหวัด เป็นต้น สำหรับนักวิทยาศาสตร์ข้อมูลที่ใช้เครื่องมือ BI ต่าง ๆ ก็อาจจะคุ้นชินกับการใช้เครื่องมือเหล่านี้ในการทำแผนที่ในกรณีนี้เป็นอย่างดี แต่ก็ยังมีอีกกรณีที่เครื่องมือ BI ยังไม่อาจตอบโจทย์ได้นั่นคือ กรณีที่ 2 ใช้เพื่อการพิสูจน์สิทธิ์ การแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบ การกำหนดขอบเขตการเข้าทำประโยชน์ หรือการแบ่งผลประโยชน์ ต้องการการคำนวณขนาดพื้นที่ ฯลฯ ยกตัวอย่างดังภาพที่ 2 หมายเหตุ ในกรณีนี้ไม่ได้บอกว่าเราสามารถใช้ข้อมูลภูมิสารสนเทศขอบเขตการปกครองอ้างอิงได้โดยตรง เพราะต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องโดยการรังวัดที่ดินเพื่อปักเขตและทำเขตที่แม่นยำ หน่วยงาน หมายเหตุ แหล่งที่มา กรมการปกครอง (DOPA) ข้อมูลปี 2556 สามารถติดต่อผ่านช่องทางของหน่วยงาน กรมพัฒนาที่ดิน (LDD) ข้อมูลปี 2661 (ขอบเขตจังหวัดเชียงหม่ ที่แนบมากับข้อมูลการใช้ที่ดิน) Link Information Technology Outreach Services (ITOS) (Reference from file’s metadata) ข้อมูลนี้ ICRC ได้รับมาจาก กรมที่ดินราชอาณาจักรไทย (RTSD) และถูกเผยแพร่ให้ OCHA ใช้งาน Link ตารางที่ 1 แหล่งข้อมูลขอบเขตการปกครอง จากภาพที่ 2 จะสังเกตได้ว่าข้อมูลจุดความร้อนเกิดขึ้นอยู่ระหว่างประเทศไทยและประเทศพม่า ซึ่งก็อาจเกิดข้อถกเถียงเรื่องขอบเขตความรับผิดชอบต่อจุดความร้อนดังกล่าวได้ จะเห็นได้ว่าขอบเขต จังหวัด อำเภอ ตำบล เป็นข้อมูลภูมิสารสนเทศพื้นฐานที่มักถูกนำมาใช้ประกอบการวิเคราะห์ข้อมูลด้านต่าง ๆ แต่ทว่าปัญหาใหญ่ที่พบเจอคือ ข้อมูลเหล่านี้มักมีที่มาจากแหล่งข้อมูลที่หลากหลาย ทำให้เกิดปัญหาในการใช้งานร่วมกัน บทความนี้มุ่งเน้นไปที่การอภิปรายปัญหาที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้ข้อมูลดังกล่าว ปัญหาที่พบเจอ ผลกระทบ ปัญหาเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อการวิเคราะห์ข้อมูลภูมิสารสนเทศ รวมไปถึงการบริหารงาน ตัวอย่างเช่น แนวทางแก้ไข (ดีที่สุดที่เราจะสามารถทำได้ ณ ขณะนี้) จะเห็นได้ว่าแนวทางแก้ไขที่เราเสนอไปก็ไม่ได้เป็นการแก้ไขที่ยั่งยืน ในการนี้ ผู้เขียนขออนุญาตเสนอแนวทางในการบริหารจัดการข้อมูลชุดนี้ดังต่อไปนี้ ความเคลื่อนไหวของหน่วยงานผู้รับผิดชอบ ในปัจจุบัน กรมการปกครองมีโครงการจัดทำข้อมูลภูมิสารสนเทศขั้นพื้นฐานหลัก ชั้นข้อมูลแนวเขตการปกครองระดับหมู่บ้าน มาตรส่วน 1:4000 ด้วยงบประมาณกว่า 700 ล้านบาท ซึ่งมีเป้าหมายที่จะแนวเขตการปกครองตำบล อำเภอ และจังหวัดในพื้นที่ระดับหมู่บ้านทั้งหมด 63193 หมู่บ้าน และคาดว่าโครงการนี้จะเสร็จสิ้นในปี พ.ศ. 2569 บทสรุป แม้ว่าปัจจุบันจะยังมีปัญหาในการใช้งานข้อมูลขอบเขตการปกครองจากหลายแหล่งที่มาและความไม่สอดคล้องกัน แต่เรามีแนวทางในการแก้ไขปัญหาเบื้องต้นเพื่อลดผลกระทบ เช่น การเลือกใช้ข้อมูลจากแหล่งที่น่าเชื่อถือ ตรวจสอบระบบพิกัดให้ตรงกัน และติดตามการเปลี่ยนแปลงเขตการปกครองอย่างใกล้ชิด รวมถึงการจัดทำ metadata อย่างละเอียด นอกจากนี้ กรมการปกครองได้ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าวและมีโครงการจัดทำข้อมูลภูมิสารสนเทศขอบเขตการปกครองในระดับหมู่บ้านทั่วประเทศอย่างครอบคลุมและมีมาตรฐานเดียวกัน ซึ่งหากดำเนินการได้สำเร็จตามแผน ก็จะเป็นการแก้ไขปัญหาได้อย่างยั่งยืน การริเริ่มโครงการสำคัญนี้ถือเป็นความหวังที่จะทำให้ข้อมูลขอบเขตการปกครองมีความถูกต้อง ทันสมัย และเป็นมาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ ซึ่งจะส่งผลให้การนำข้อมูลไปใช้งานมีประสิทธิภาพสูงสุดและแก้ไขปัญหาข้อขัดแย้งต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิผล บทความโดย นววิทย์ พงศ์อนันต์ตรวจทานและปรับปรุงโดย อิสระพงษ์ เอกสินชล อ้างอิง
1 May 2024
PDPA Icon

We use cookies to optimize your browsing experience and improve our website’s performance. Learn more at our Privacy Policy and adjust your cookie settings at Settings

Privacy Preferences

You can choose your cookie settings by turning on/off each type of cookie as needed, except for necessary cookies.

Accept all
Manage Consent Preferences
  • Strictly Necessary Cookies
    Always Active

    This type of cookie is essential for providing services on the website of the Personal Data Protection Committee Office, allowing you to access various parts of the site. It also helps remember information you have previously provided through the website. Disabling this type of cookie will result in your inability to use key services of the Personal Data Protection Committee Office that require cookies to function.
    Cookies Details

  • Performance Cookies

    This type of cookie helps the Big Data Institute (Public Organization) understand user interactions with its website services, including which pages or areas of the site are most popular, as well as analyze other related data. The Big Data Institute (Public Organization) also uses this information to improve website performance and gain a better understanding of user behavior. Although the data collected by these cookies is non-identifiable and used solely for statistical analysis, disabling them will prevent the Big Data Institute (Public Organization) from knowing the number of website visitors and from evaluating the quality of its services.

  • Functional Cookies

    This type of cookie enables the Big Data Institute (Public Organization)’s website to remember the choices you have made and deliver enhanced features and content tailored to your usage. For example, it can remember your username or changes you have made to font sizes or other customizable settings on the page. Disabling these cookies may result in the website not functioning properly.

  • Targeting Cookies

    "This type of cookie helps the Big Data Institute (Public Organization) understand user interactions with its website services, including which pages or areas of the site are most popular, as well as analyze other related data. The Big Data Institute (Public Organization) also uses this information to improve website performance and gain a better understanding of user behavior. Although the data collected by these cookies is non-identifiable and used solely for statistical analysis, disabling them will prevent the Big Data Institute (Public Organization) from knowing the number of website visitors and from evaluating the quality of its services.

Save settings
This site is registered on wpml.org as a development site. Switch to a production site key to remove this banner.