ในโลกยุคปัจจุบัน เทคโนโลยีด้านดิจิทัลเข้ามามีบทบาทในการดำรงชีวิตประจำวันของผู้คนทั่วไป รวมถึงการใช้ในการดำเนินธุรกิจต่าง ๆ การเปิดตัวของ “ปัญญาประดิษฐ์นักสร้าง” หรือ “Generative AI” โดยเฉพาะ ChatGPT แชทบอทอัจฉริยะที่ถูกพัฒนาโดย OpenAI ที่มีจำนวนผู้ใช้งานทะลุ 100 ล้านคนต่อเดือนภายในเวลาหลังเปิดตัวเพียง 2 เดือน นับว่าเป็นแอปพลิเคชันที่เติบโตเร็วที่สุดในประวัติศาสตร์ และนับวันจะยิ่งมีปัญญาประดิษฐ์ที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้านเพิ่มมากขึ้น รวมถึงสามารถช่วยทำงานด้านต่าง ๆ ได้หลากหลาย และมีประสิทธิภาพ ตอบสนองความต้องการของผู้ใช้งานได้มากขึ้น บรรดาผู้เชี่ยวชาญในแวดวงต่าง ๆ จึงมีความกังวล และตั้งคำถามในทำนองที่ว่า “มนุษย์จะตกงานมากขึ้น จากการเข้ามาแทนที่ด้วย AI หรือไม่?” มนุษย์อย่างพวกเราในฐานะแรงงานจะปรับตัวอย่างไร มีทักษะใดที่ควรพัฒนาเพื่อความอยู่รอดบ้าง บทความนี้มีคำตอบ
ทักษะที่ควรพัฒนาภายในปี ค.ศ. 2030
World Economic Forum ได้ทำการสำรวจผู้ประกอบการ และผู้นำทางความคิดในอุตสาหกรรมต่าง ๆ ทั่วโลก พบว่ามี 10 ทักษะที่แรงงานควรพัฒนาอันจะเป็นการเพิ่มแต้มต่อในการหางานใหม่ หรือรักษางานเดิมไว้ ดังนี้
| ทักษะ | รายละเอียด |
| ทักษะความรู้ด้านดิจิทัล (Digital Literacy) | เรียนรู้การใช้เครื่องมือทางดิจิทัลเพื่อการปรับใช้ในการทำงาน ทั้งในงานเฉพาะด้าน และงานภาพรวมเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในงาน |
| ทักษะการใช้ AI (Augmented Working) | การดำเนินธุรกิจจะมีการนำ AI และระบบอัตโนมัติมาใช้มากมาย ตั้งแต่ตอนนี้ไปจนถึงปี 2030 รวมถึงมีการนำ AI มาใช้ในกิจวัตรประจำวันเพื่อให้คุณมีเวลาว่างมากขึ้น และมุ่งเน้นความสนใจไปในเรื่องที่ซับซ้อนมากกว่างานที่เป็นงานประจำ |
| ทักษะการทำงานบนความยั่งยืน (Sustainable Working) | เป้าหมายการลดก๊าซคาร์บอนยังคงเป็นภาพใหญ่ของโลก แต่โลกจะบรรลุเป้าหมายนี้ได้ก็ต่อเมื่อทุกธุรกิจในทุกภาคส่วนร่วมกันจัดการขยะ ลดการใช้ทรัพยากร ลดมลพิษ เปลี่ยนไปใช้แหล่งพลังงานสีเขียว การมีทักษะในการทำงานบนความยั่งยืนจึงเป็นเรื่องสำคัญ |
| ทักษะการคิดวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ (Critical Thinking and Analysis) | ในวันที่โลกมีข้อมูลจำนวนมหาศาล การคิดวิเคราะห์ถือเป็นทักษะสำคัญในการประเมินและคัดกรองทุกอย่าง ตั้งแต่ความคิดเห็นไปจนถึงแผนงาน เพื่อพิจารณาว่าข้อมูลที่ได้มามีคุณค่าหรือเป็นสิ่งที่ควรทิ้ง เนื่องจากในอนาคต AI อาจไม่ได้เก่งในการตัดสินว่าข้อมูลที่ได้มาเป็นของจริงหรือปลอม ทักษะนี้จึงเป็นสิ่งที่สำคัญเมื่อก้าวเข้าสู่ทศวรรษหน้า |
| ทักษะด้านข้อมูล (Data Skills) | ทุกธุรกิจขับเคลื่อนด้วยข้อมูลมากขึ้นเรื่อย ๆ โลกสร้างข้อมูลที่หลากหลายส่งผลให้ภายในปี 2030 ข้อมูลจะมีความหลากหลาย และซับซ้อนมากขึ้น ทำให้ต้องใส่ใจบทบาทความรับผิดชอบในด้านการส่งข้อมูล การเรียนรู้วิธีใช้ข้อมูลเพื่อทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ |
| ทักษะการทำงานบนแพลตฟอร์มร่วมกัน (Virtual Collaborative Working Platforms) | ในโลกที่วิธีการทำงานเปลี่ยนไป การทำงานที่ออฟฟิศอาจสำคัญน้อยลง เพราะหลายคนเริ่มพึ่งพาเครื่องมือออนไลน์มากขึ้นในการทำงานร่วมกันเป็นทีมบนแพลตฟอร์มเสมือนจริงซึ่งได้เริ่มเกิดขึ้นแล้ว เราทุกคนต้องใช้เครื่องมือใหม่ ๆ สำหรับการทำงานร่วมกันเพื่อรองรับรูปแบบการทำงานที่เปลี่ยนไป |
| ทักษะความคิดสร้างสรรค์ (Creative Thinking) | ในโลกที่ดิจิทัลมีบทบาทสำคัญในการดำเนินชีวิต ความสร้างสรรค์ก็เป็นอีกสิ่งสำคัญที่ทำให้ชีวิตขับเคลื่อนอย่างมีสีสัน การใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการทำสิ่งต่าง ๆ หรือแก้ปัญหาด้วยวิธีการคิดแบบนอกกรอบเมื่อต้องเผชิญกับปัญหาใหม่ ๆ ซึ่งความคิดอย่างสร้างสรรค์เป็นงานที่ AI เข้ามาทดแทนได้ยาก ผู้ที่มีความสามารถในการคิดนอกกรอบจะสามารถพัฒนาทางออกที่สร้างสรรค์เมื่อมีความท้าทายเกิดขึ้น |
| ทักษะความฉลาดทางอารมณ์ (Emotional Intelligence) | ความฉลาดทางอารมณ์เป็นชุดทักษะที่สามารถฝึกฝนและพัฒนาได้ นอกจากนี้ความฉลาดทางอารมณ์จะส่งผลต่อความสามารถและวิธีการทำงานของคน ๆ นั้น ชุดทักษะนี้เป็นชุดทักษะที่พัฒนาความเห็นอกเห็นใจ เข้าใจความรู้สึกของผู้อื่นอีกด้วย |
| ทักษะการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning) | การเรียนรู้คือสิ่งหนึ่งที่ไม่เคยหยุดนิ่งในโลกที่การเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นทุกวัน ทุกคนจึงจำเป็นต้องจัดการกับงานใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นตลอดเวลา จึงทำให้ต้องเรียนรู้อย่างสม่ำเสมอ การเรียนรู้ตลอดชีวิตจึงเป็นทักษะที่สำคัญที่ควรมีติดตัวเพื่อก่อให้เกิดโอกาสในงานใหม่ |
| ทักษะความเป็นผู้นำ (Leadership Skills) | ถึงแม้ AI จะใช้ได้ดีในชีวิตประจำวัน แต่สิ่งหนึ่งที่ AI ไม่สามารถทำได้คือการสร้างแรงบันดาลใจ การเป็นผู้นำให้กับทีม ทักษะความเป็นผู้นำสร้างขึ้นจากชุดทักษะหลาย ๆ ชุด เช่น การแก้ปัญหา สติปัญญาทางอารมณ์ ความคิดสร้างสรรค์ เพื่อชี้นำผู้อื่นไปตามเส้นทางสู่เป้าหมายร่วมกันของความสำเร็จ |
ทักษะที่ต้องเร่งพัฒนาภายในปี ค.ศ. 2025
ในส่วนที่กล่าวถึงขั้นต้นนั้น เป็นทักษะที่ทุกท่านสามารถทะยอยศึกษาพัฒนาได้ แต่ World Economic Forum ได้แนะนำ 10 ทักษะที่ต้องเร่งพัฒนาภายในปีนี้เพื่อไม่ให้ตกขบวน ได้แก่
1) Analytical and Innovation การคิดเชิงวิเคราะห์ และนวัตกรรม
2) Active learning and learning strategies การเรียนรู้เชิงรุก และกลวิธีการเรียนรู้
3) Complex problem-solving ทักษะการแก้ไขปัญหาที่มีความซับซ้อน
4) Critical thinking and analysis การคิดเชิงวิพากษ์และการวิเคราะห์แยกแยะ
5) Creative, originality and initiative ทักษะความคิดสร้างสรรค์และการริเริ่ม
6) Leadership and social Influence ทักษะการเป็นผู้นำและสร้างแรงบันดาลใจ
7) Technology use, monitoring, and control ทักษะการเลือกใช้ ติดตามดูแล และควบคุมอุปกรณ์ทางเทคโนโลยี
8) Technology design and programming ทักษะการออกแบบเทคโนโลยีและการเขียนโปรแกรม
9) Resilience, stress tolerance and flexibility ทักษะการฟื้นฟูจากปัญหา/ภาวะวิกฤต ความยืดหยุ่นและความทนทานต่อสภาวะแรงกดดัน
10) Reasoning, problem-solving and ideation ทักษะในการใช้เหตุผล การแก้ปัญหา และการระดมความคิด
จะเห็นได้ว่าทักษะที่เป็นที่ต้องการในตลาดแรงงานในระยะเวลา 5 ปีนับจากนี้มีความคล้ายกันในหลายหัวข้อ โดยสถาบันข้อมูลขนาดใหญ่ (องค์การมหาชน) หรือ BDI มีภารกิจที่เกี่ยวข้องที่สามารถสนับสนุนการพัฒนาทักษะข้างต้นใน 4 กลุ่ม คือ
1) AI & Machine Learning : อบรมการใช้โปรแกรม AI ในการทำงานต่าง ๆ เช่น AI ในการทำวิจัย AI ในงานเลขานุการ AI ในการบริหารคลังสินค้า AI ในการลงทุน AI ในการบริหารทรัพยากรมนุษย์ เป็นต้น
2) Coding : อบรมการเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์
3) Data Science & Cloud Computing : อบรมพัฒนาทักษะสำหรับผู้ที่ไม่มีความรู้ด้าน data science ตั้งแต่เริ่มต้นจนก้าวเข้าสู่สายงานด้าน data
4) Information Security & Cyber Security : อบรมด้านความปลอดภัยของข้อมูลในการทำงาน และการดำเนินการภายใต้กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (Data Security & PDPA)
ท่านใดที่สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ฝ่ายส่งเสริมธุรกิจข้อมูลขนาดใหญ่ ที่อีเมล businesspromotion@bdi.or.th
แหล่งอ้างอิง
- https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2023/02/14/the-top-10-in-demand-skills-for-2030/
- https://www.greennetworkthailand.com/world-economic-forum/
- https://arxiv.org/abs/2412.19754
- https://www.windowscentral.com/software-apps/work-productivity/bill-gates-we-werent-born-to-do-jobs-ai-will-replace-humans
- https://www.inc.com/kit-eaton/why-this-mit-professor-says-we-need-to-act-fast-to-keep-ai-from-stealing-our-jobs/91177111
